TeX ve LaTeX nedir?

tarihinde gönderilmiş tarafından

TeX (X veya chi iskoçya dilinde loch şeklinde telafuz edilir.) düşük seviye bir biçimlendirme ve programlama dilidir. Donald Knuth tarafından belgeleri cazip ve sürekli dizgilemek için yaratılmıştır. Adının kökeni Yunanca kelime “τεχνολογία” (technologìa) dayanır.İngilizce çevirisi “technology”dir.İlk hecesi “τεχ”dir ve latin alfabesinde TeXe benzerdir. İsminin kökenine farklı yaklaşımlara göre kökenş Yunan kelime “τέχνη”dir (techni), ingilizce çevirisi artdır.İkinci durumda da ilk hece “τεχ”dir.

Knuth TeX dizgileme motorunu yazmaya 1977’de başladı.O dönemde yayıncılık endüstrisine sızmaya başlayan sayısal/dijital baskı ekipmanlarını gözlemlemeyede başladı, özellikle kendi kitap ve makalelerinin etkilenmesini görünce, yazım kalitesi bozulma akımını tersine çevirme umuduyla çalışmalarına başladı.

Tex bir programlama dilidir, if-else yapısını destekler.Bununla birlikte hesaplamalar yapabilirsin(belge derleme yapıldığı sırada o da yapılır.),etc., fakat başka herhangi birşey yapmayı onunla çok zor bulurdum.İyi kontrol TeX onu çok güçlü yapar, fakat birfe zor ve kullanımı zaman alandır.TeX bir sürü farklı makina çalışmasona son derece kararlı olduğu için ve neredeyse hatasız olduğu için ünlüdür,

Günümüzde TeX dilinde belge hazırlarken kimse pratikte düz/yalın TeX kullanmaz.Bunun yerine farklı TeX dağıtımları mesela LaTeX zaman kazanmak için kullanılır, belirli görevleri otomatikleştirmek ve kullanıcı odaklı hataları düşürür.

LaTeX

LaTeX (telafuzu hem “Lah-tech” hem de “Lay-tech” şeklindedir) TeX’e dayalı bir makro paketidir. Leslie Lamport tarafından oluşturulmuştur.Amaçları TeX dizgilemesini basitleştirmek, özellikle matematiksel formüller içeren belgeler için.

Çok daha sonraları yazarlar LaTeX’e packages veya styles olarak adlandırılan uzantılar katkısında bulundu.Bunların bazıları çoğu TeX/LaTeX yazılım dağıtımları ile birlikte dağıtılmaktadır; daha fazlası Comprehensive TeX Archive Network (CTAN) içinde bulunabilir.

LaTex’in bir grup TeX komutu kapsamasından beri, LaTeX belge işleme aslında programlamadır.Bir LaTeX biçimlendirme türünde text dosyası oluşturursun.LaTeX makro bunu okur ve nihai belgeyi üretir.

Bu yaklaşım bir WYSIWYG (What You See Is What You Get/Ne Görürsen Onu Alırsın) programı(Openoffice.org Writer or Microsoft Word) ile karşılaştırıldığında bazı dezavantajları vardır

LaTeX’de:

  • Genellikle belgeyi düzenlerken nihai sürümünü göremeyiz.
  • Genelde LaTeX biçimlendirme için gerekli komutları bilmen gereklidir.
  • Bazen belge için kesin bir görünüm elde etmek zor olabilir.

Öte yandan, LaTeX yaklaşımının bazı kesin avantajları vardır:

  • Belge kaynakları WYSIWYG ile kullanılan karmaşık ikilik ve XML formatları aksine herhangi bir metin editörü ile okunabilir.
  • Sen belgenin yüzeysel düzen sorunlarına kapılmadan, belgenin yapısı ve içeriğine tamamen konsantre olabilirsiniz.
  • Elle yazı tiplerini, metin boyutlarını, satır yüksekliklerini ne de metin akışını ayarlamak gerekmez, LaTeX otomatik olarak bunlarla ilgilenir.
  • LaTeX belge yapısı kullanıcıya görünür ve kolayca başka bir belgeye kopyalanabilir.WYSIWYG uygulamaları genelde kesin biçimlendirme nasıl üretileceğinde açık değildir ve başka bir belgeye doğrudan kopyalamak imkansız olabilir.
  • Düzen, yazı tipleri, tablo ve benzeri belge boyunca tutarlıdır.
  • Matematiksel formuller kolayca dizgilenebilir.
  • Dizinler, dipnotlar, alıntılar ve kaynaklar kolaylıkla üretilir.
  • Belgeleri düzgün bir biçimde yapılandırma zorunda kalacaksın.

LaTeX-benzeri yaklaşıma WYSIWYM(What You See Is What You Mean/Ne Görürsen Onu Kastedersin) denebilir:Nihai sürümü yazarken göremezsin.Belgenin mantıksal yapısını görmek yerine,LaTeX sizin için biçimlendirme ile ilgilenir.

LaTeX belgesi bir belgenin içeriğini içeren ek biçimlendirmeli düz metin dosyasıdır.Makro paketi tarafından kaynak dosya işlenirken, bir kaç belgeyi farklı biçimlerde üretebilir.LaTeX doğal olarak PDF ve DVI destekler, fakat diğer yazılımları kullanarak kolayca PostScript, PNG, JPG, vb.

kaynak: wikibooks

 

Share